نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانش‌آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث از دانشگاه تهران، تهران، ایران.
چکیده
مفهوم واژۀ آیه به طور عام و آیات معجزه به طور خاص، موضوعی است که محقق دینی به هنگام جست‌وجوی ریشه‌های قرآنی معجزه، خود را با آن روبه‌رو می‌بیند. چگونه می‌توان مفهوم قرآنی آیه را از میان کاربردهای این واژه در قرآن بازسازی کرد؟ مفهوم کلامی معجزه و مفهوم قرآنی آیه چه ارتباطی با هم دارند؟ این مقاله می‌کوشد ضمن بررسی نظریۀ مشهور معجزه و نیز مقایسۀ تصور قرآنی آیه و تصور کلامی معجزه نشان دهد که ارکان اصلی در اصطلاح معجزه با تصوری که از خلال داستان‌های انبیا از مفهوم آیۀ ویژه به دست می‌آید، مطابق نیست؛ و با استفاده از کاربردهای واژۀ آیه در قرآن، مفهوم این اصطلاح را بازسازی می‌کند و با عرضۀ اجزای تصوری مصطلح معجزه بر مصادیق قرآنی آن، عدم انطباق مفهوم قرآنی آیه و مفهوم کلامی معجزه را تبیین و سرانجام اصالت دلالت خداشناختی را برای آیات، از جمله آیات اقناعی یا ویژه پیشنهاد می‌کند. از لوازم این فرضیه، بازخوانی و تفسیر مجدد برخی آیات قرآنی مانند قطعات تحدّی و نیز مرزبندی مجدد میان مباحث پیامبرشناسی و خداشناسی قرآن است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Comparative study of Idiomatic “verse” in Quran and Idiomatic “miracle” in speech: Miracle as a type of verse
نویسنده [English]
- Narjes Mousavi Andarzi
Ph.D. in Quran and Hadith Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]
The concept of the word “verse” in general and “miraculous verses” in particular is an issue which the religious scholar faces with while seeking the Quranic roots of miracle. How can the Qur'anic concept of “verse” be reconstructed from the uses of this term in Qur'an? What is the relationship between the verbal concept of miracle and Quranic concept of verse? In this article we attempt to investigate the famous miracle theory, as well as compare the Quranic conception of “verse” and the verbal impression of “miracle” to demonstrate that the main properties of the idiomatic term of “miracle” are not consistent with the notion of a “particular verse” coming from prophets' stories. Subsequently, using the uses of the term “verse” in Qur'an, we reconstruct the concept of this term based on Qur'anic verses. Furthermore, incompatibility between the Quranic notion of the “verse” and the verbal notion of “miracle” would be illustrated through presentation of idiomatic, conceptual components of miracle and its Qur'anic examples. At final position this article recommends the authenticity of the theological implications for the term of “verse”. Accordingly, miracle as a type of verse has the same function. One of the advantages of this hypothesis is the need to re-read and re-interpret some verses of Qur'an, such as Challenge of the Quran (Tahaddi), as well as the need to distinguish between theological and epistemological issues of Qur'an.
کلیدواژه‌ها [English]
- verse
- miracle؛ particular verses؛ persuasive verses
- theology؛ epistemology
الف) فارسی
- قرآن کریم، ترجمۀ محمدمهدی فولادوند.
- نهج البلاغه (1372)، ترجمۀ سیدجعفر شهیدی، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ چهارم.
- کتاب مقدس (بی‌تا)، بی‌جا: انجمن کتاب مقدس.
- خسروپنـاه، عبدالحسیـن (1385)، «دلالت معجزات بر اثبات وجـود خدا»، قبسات، سال یازدهم، پاییز.
- موسوی اندرزی، نرجس (1394)، «دلایل اصالت وحی قرآنی از منظر قرآن: بازاندیشی در تفسیر قطعات تحدی»، پرتو وحی، ش2، بهار و تابستان.
- ــــــــــــــــــ (1393)، «بازاندیشی در تفسیر آیۀ نسخ: نسخ آیات اقناعی و علل آن»، پرتو وحی، ش1، پاییز و زمستان.
- ــــــــــــــــــ؛ و آذرتاش آذرنوش (1389/2011م)، «مفاهیم آیه در دورۀ پیش از اسلام، ریشه‌شناسی و معناشناسی»، الجمعیة الایرانیة للغة العربیة و آدابها، ش 17، زﻣﺴﺘﺎن، ص63 ـ 105.
- ابوالحسین خیاط، عبدالرحیم بن محمد (بی‌تا)، الانتصار، تحقیق و تعلیق نیبرگ، بیروت: دار قابس.
- جاحظ، عمرو بن بحر (1410)، البرصان و العرجان و العمیان و الحولان، تحقیق عبدالسلام هارون، بیروت: دار الجیل.
- ــــــــــــــــــــــ (1423/2002م)، البیان و التبیین، ج3، تبویب و شرح علی بوملحم، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
- ــــــــــــــــــــــ (1424)، الحیوان، ج7، تحقیق محمد باسل عیون السود، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ دوم.
- ــــــــــــــــــــــ (1979)، حجج النبوة(ضمنرسائل الجاحظ)؛ تحقیق عبدالسلام هارون، قاهره: مکتبة الخانجی، چاپ اول.
- جوینی، عبدالملک (امام الحرمین) (1950)، الإرشاد إلی قواطع الأدلة فی أصول الاعتقاد، تحقیق محمد یوسف موسی، و زمیله، مصر: مکتبة الخانجی.
- خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن حسن (1363)، روضة التسلیم، تصحیح ایوانف، تهران: جامی، چاپ اول.
- زمخشری، محمود بن عمر (1407)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی، الطبعة الثالثة.
- سید مرتضی، علی بن الحسین (1424ق/1382ش)، الموضح عن جهة إعجاز القرآن، تحقیق محمدرضا انصاری قمی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا)، تفسیر التبیان، تحقیق: احمد قصیر العاملی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413)، اوائل المقالات، در مجموعه مصنفات شیخ مفید (جلد چهارم)، قم: کنگرۀ هزارۀ شیخ مفید.
- طباطبایی، محمدحسین (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ پنجم.
- طبرسی، حسن بن فضل (1372)، مجمع البیان، تهران: ناصرخسرو.
- طبری، محمد بن جریر (1412)، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت: دار المعرفة.
- غزالی (ابوحامد)، محمد بن محمد (1416)، مجموعة رسائل الامام الغزالی، بیروت: دار الفکر، چاپ اول.
- فخر رازی، محمد بن عمر (1411)، المحصّل، تقدیم و تحقیق حسین آتای، قاهره: مکتبة دار التراث.
- ـــــــــــــــــــــــ (1420)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم.
- القاری، ملاعلی (بی‌تا)، شرح الفقه الأکبر، تحقیق علی محمد دندل، بیروت: دار الکتب العلمیة.
- قاضی عبدالجبار اسدآبادی (1384/1965م)، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، ج15، بإشراف طه حسین، مراجعة ابراهیم مدکور و تحقیق محمود محمد القاسم، القاهرة: وزارة الثقافة والإرشاد القومی.
ب) عربی
27.نراقی، ملامهدی (1369)، انیس الموحدین، تصحیح آیت‌الله قاضی طباطبایی، تهران: الزهرا، چاپ دوم.
ج) لاتین
- Steinmueller, John E. (1956), "Miracle", Catholic Biblical Encyclopedia, New York, J. F. Wagner.
29.J. L. , and L. I. R. (1971-72), "Miracle"; Encyclopaedia Judaica, Jerusalem: Keter Publishing House, xii, 73 ـ 81.
- Macdonald, Duncan B. (1903), Development of Muslim Theology, Jurisprudence and Constitutional Theory; Lahore: Premier book house.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله