نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانش‌آموخته کارشناسی ارشد رشته معارف قرآن دانشگاه مفید، قم، ایران.
چکیده
مقاله حاضر به بررسی دو مقوله مهم توحید ربوبی و توحید بندگی از دیدگاه عرب جاهلی و چگونگی تغییر دیدگاه آنان توسط قرآن میپردازد. این بررسی به جهت شناخت روش قرآن در طرح مسأله توحید است. بدین منظور ابتدا در گفتار اول به بررسی بینش و رفتار عرب جاهلی پرداخته تا با شناخت هرچه بهتر جامعه معاصر نزول، به میزان کم و کیف تحول آفرینی پیامبر اکرم9 در این جامعه دست یابد. سپس با به دست دادن دورنمایی از اوضاع جغرافیای سیاسی و اجتماعی جامعه عرب پیش از اسلام، و وضع دینداری و شرک در آن زمان و نقش باورهای غیرتوحیدی بر زندگی مردم، به بررسی شیوه تأثیرگذاری پیامبر اسلام بر این جامعه میپردازد.
در گفتار دوم به شیوه برخورد خداوند با بینش جاهلی پرداخته شده است و با توجه به عمومی بودن این موضوع در همه قرون، با توجه به آیات قرآن، به جستجوی محوری ترین مسأله در دعوت انبیای الهی پرداخته که همان توحید بندگی است. البته انبیای الهی ابتدا به تثبیت ربوبیت الهی که مقدمه توحید بندگی است، پرداختند و این مسأله حجم وسیعی از دعوت انبیا را به خود اختصاص داد. قرآن کریم نیز همین روش را در تحول جامعه در صدر اسلام پیگیری کرد و با تأکید بر مسأله ربوبیت در سورههای آغاز نزول، طرحی را برای تثبیت ربوبیت در جامعه صدر اسلام داشت.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Divine and Servitude Monotheism from the Ignorant Arab's perspective and Quran's reaction to it
نویسنده [English]
- Mohammad Soltani
Master of Science in Qoran Mofid University. Qom, iran.
چکیده [English]
This article studies two important topics which are divine and servitude monotheism from the ignorant Arab's point of view, and the way their attitude changes by Quran. The aim of this study is to recognize the way Quran propounds monotheism. So at first chapter we will study Arab's insight and behavior so that by knowing the contemporary revelation society find out the quality and quantity of prophet's making evolution in this society and then with an overview of Arab societies geopolitics and social geography condition before Islam, and the status of religiousness and polytheism in that age and the role of polytheistic beliefs in people's life we will study the effect of prophet in this society which the second chapter explains about it.
The second chapter explains about God's attitude toward stupid insight and since this issue exists in all centuries and due to Quran verses, it seeks for the most important issue in the call of prophet which is servitude monotheism. Of course at first they tried to stabilize Divine divinity which is an introduction for servitude monotheism and prophet's call was mostly related to this issue. Quran also used this method for the evolution of society in Islam and by putting emphasis on divinity in the beginning chapters of Quran; it had a plan for the stabilization of divinity in society.
کلیدواژه‌ها [English]
- Keywords: servitude monotheism: monotheistic divinity: polytheism
- worshiping many God epoch-making
- قرآن کریم؛
- نهج البلاغه؛
- ابن اسحاق، محمد بن یسار، سیره ابن اسحاق (کتاب السیر و المغازی)، قم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، چ اول، 1410 ق؛
- ابنحبیب، محمد، المنفق فی اخبار قریش، تحقیق: خورشید احمد فارق، بیروت، عالم الکتب، چ اول، 1405ق؛
- ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول صلی الله علیهم، تصحیح علی اکبر غفاری، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چ دوم، 1363؛
- ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، تحقیق: ثروت عکاشه، قاهره، دارالمعارف، بیتا؛
- ابن کثیر دمشقی، البدایه والنهایه، بیروت، دارالفکر، بیتا؛
- ابن هشام، عبدالملک، السیره النبویه، بیروت، دارالمعرفه، بیتا؛
- ابهشی، شهاب الدین، المستطرف فی کل فن مستطرف، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا؛
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چ اول، 1417 ق؛
- پیشوایی، مهدی، تاریخ اسلام از جاهلیت تا رحلت پیامبر، قم، دفتر نشر معارف، 1382؛
- جعفری تبریزی، محمد تقی، ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چ اول، 1360؛
- حسینی طباطبایی، مصطفی، خیانت در گزارش تاریخ (نقد کتاب بیت و سه سال)، تهران، انتشارات چاپخش، بیچا، 1366؛
- حسن، ابراهیم حسن، تاریخ سیاسی اسلام، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، تهران، سازمان انتشارات جاویدان، 1362؛
- حمیری، ابوسعید، حور العین، تحقیق کمال مصطفی، تهران، بی نا، 1972م؛
- حموی بغدادی، یاقوت، معجم البلدان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چ اول، 1979م؛
- خاتمی بروجردی، هادی، تاریخ تمدن اسلام و عرب، نقد و تحلیل، تهران، کتابخانه صدر، 1368؛
- دوانی، علی، تاریخ اسلام از آغاز تا هجرت، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1363؛
- شکری الوسی، سید محمود)، بلوغ الارب فی معرفه احوال العرب، مصر، چ اول، 1423 ق؛
- طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چ پنجم، 1417ق؛
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دارالتراث، چ دوم، 1378 ق؛
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصرخسرو، چ اول، 1372 ش؛
- علی، جواد، تاریخ مفصل عرب قبل از اسلام، ترجمه: محمد حسین روحانی، بابل، نشر آویشن، 1373؛
- کلبی، هشام بن محمد، الاصنام، قاهره، مکتبه النهضه المصریه، چاپ اول، بیتا؛
- مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجواهر، مصر، السعاده، چ دوم، 1384ق؛
- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار شهید مطهری (جلد سوم از بخش اصول عقاید)، تهران، صدرا، 1372؛
- ــــــــــــــــــــ، مقدمهای بر جهانبینی اسلامی (2)، جهانبینی توحیدی، تهران، صدرا، 1368؛
- مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چ اول، 1424 ق؛
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چ اول، 1374؛
- نصیری رضی، محمد، تاریخ تحلیلی اسلام، قم، دفتر نشر معارف، 1383؛
- یعقوبی، احمدبن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، قم، مؤسسه نشر فرهنگ اهل بیت، بیتا؛
یوسفی غروی، محمدهادی، موسوعه التاریخ الاسلامی، قم، مجمع اندیشه اسلامی، چ اول، 1417 ق.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله