نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دپارتمان الهیات، دانشگاه مفید، قم، ایران.

چکیده

یکی از موضوعات مهم در بحث نسبت دین و به‌ویژه اسلام با سیاست، پرسش از مشروعیت و حقانیت حکومت است. در این راستا سؤالاتی از این دست مطرح می­شود: در اسلام چه حکومت و نظامی مورد قبول است؟ آیا صرف داشتن شرایط رهبری برای آن کفایت می­کند؟ مردم نقشی در پذیرش دارند؟ آیا زور و غلبه مشروعیت آور است؟ و...
در این مقاله، از بیعت که یکی از روش­های حکومتی بوده و در قرآن و روایات مورد تأیید قرار گرفته است و در واقع پیش از اسلام نیز بوده و با شرایطی به امضا رسیده است، بحث خواهد شد. در این روش، افزون بر شرایط رهبری، رضایت و مقبولیت مردمی یا به­نحوِ شرط وجوب یا شرط واجب نیز لحاظ شده است و حکومت نمی­تواند بدون آن، مشروعیت یابد. دامنه و قلمرو این رضایت از قبول حاکم، به پذیرش برنامه­های کلان حکومت نیز گسترش می­یابد، هرچند برخلاف مصالح خودشان تصمیم بگیرند.
لذا پس از بحثی دربارۀ مفهوم بیعت، به آیات و روایاتی در این باره استناد شده است و شرایط و قلمرو بیعت مورد بررسی قرار گرفته است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Democracy by Looking at the Allegiance in Verses of Qur'an and Hagiography of the Infallibles (PBUT)

نویسنده [English]

  • Seyed Aboulfazl Moosavian

Assistant Professor, Department of Theology, Mofid University, Qom, Iran.

چکیده [English]

One of the important issues in politics is the legitimacy of the government; In this regard, questions are raised; Such as, what government is acceptable in Islam? Is just having the leadership characteristics enough for that? Do people have a role in acceptance? Is domination legitimate? and the like.
In this article, allegiance, which is one of the governmental methods and has been confirmed in the Qur'an and hadiths, and in fact is pre-Islamic tradition and Islam has been accepted and signed with conditions, will be discussed. In this method, in addition to the conditions of leadership, the consent and acceptance of the people are either taken into account as a condition of necessity or an obligatory condition, and the government cannot gain legitimacy without it. The scope of this consent to accept the ruler extends to the acceptance of the government's grand plans, even if they decide against their own interests.
Therefore, after discussing the concept of allegiance, verses and hadiths have been cited in this regard and the conditions and scope of allegiance have been studied.
Allegiance; Realm of Allegiance; Conditions of Allegiance; Democracy

کلیدواژه‌ها [English]

  • Allegiance
  • Realm of Allegiance
  • Conditions of Allegiance Democracy

کتاب­نامه

الف-کتب و مقالات

الف-1: فارسی

قرآن کریم.
نهج البلاغه.
 ابن هشام، عبدالملک (بی­تا)، السیرة النبویه، بی­جا، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
ابن‌اثیر، علی­بن محمد (1403 ق)، الکامل فی التاریخ، بی­جا، بیروت: دارالصادر.
ابن­اثیر، مبارک­بن محمد (1383 ق)، النهایة، بی­جا، قاهره: المکتبة الاسلامیة.
ابن‌اعثم، احمد (1411 ق)، الفتوح، الطبعة الاولی، بیروت: دارالأضواء.
ابن‌الفرج، عبدالرحمن­بن علی (1414 ق)، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، الطبعة الاولی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن­شهرآشوب، محمدبن علی (1379 ق)، المناقب، چاپ اول، قم: علامه.
اربلی، علی­بن عیسی (1381 ق)، کشف الغمة، چاپ اول، تبریز: بنی هاشمی.
امینی، عبدالحسین (1977)، الغدیر، الطبعة الثالثه، بیروت: دارالکتاب العربی.
جعفری، محمدتقی (1358)، ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغة، چاپ دوم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
حویزی، عبد علی­بن جمعه (1383 ق)، تفسیر نورالثقلین، الطبعة الثانیه، قم: المطبعه العلمیه.
خوارزمی، موفق­بن احمد (1381)، مقتل الحسین،  بی­جا: انوارالهدی.
راغب اصفهانی، حسین­بن محمد (1412 ق)، المفردات، چاپ اول، بیروت: دارالقلم.
زمخشری، محمود (بی­تا)، الکشاف، چاپ اول، قم: نشر ادب الحوزه.
سبحانی، جعفر (1370)، مبانی حکومت اسلامی، ترجمه و نگارش داود الهامی، چاپ اول، قم: انتشارات توحید.
السنهوری، عبدالرزاق (1993)، فقه الخلافة و نظورها، الطبعة الثانیه، مصر: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
طباطبایی، محمدحسین (1391 ق)، المیزان، بی­جا، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرسی، فضل­بن حسن (1372 ش)، مجمع البیان، چاپ سوم، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
طبری، محمدبن جریر (1403 ق)، تاریخ، الطبعة الرابعة، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طوسی، محمدبن حسن (1358)، تمهید الاصول، ترجمۀ مشکوة الدینی، بی­جا، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
الفراهیدی، خلیل­بن احمد (1410 ق)، العین، الطبعة الاولی، قم: دارالهجرة.
مجلسی، محمدباقر (1406 ق)، بحارالأنوار، الطبعة الثانیه، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
محیی­الدین، عبدالحلیم (1410 ق)، الرأی العام فی الإسلام، الطبعة الثانیه، قاهره: دارالفکر العربی.
معرفت، محمدهادی (1378)، «نقش بیعت در عصر حضور و غیبت»، کتاب درآمدی بر اندیشه سیاسی اسلامی، چاپ اول، تهران: مرکز مطالعات فرهنگی – بین­المللی.
مفید، محمدبن نعمان (1413 ق)، الجمل و النصرة، الطبعة الاولی، قم: مکتب الأعلام الإسلامی.
مکارم، ناصر (1371)، انوار الفقاهة؛ کتاب البیع، چاپ اول، قم: مدرسة الإمام امیرالمؤمنین (ع).
مکارم، ناصر و دیگران (1374)، تفسیر نمونه، چاپ اول، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
منتظری، حسینعلی (1367)، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمۀ محمود صلواتی، چاپ اول، تهران: کیهان.
منتظری، حسینعلی (1411 ق)، دراسات فی ولایة الفقیه، چاپ اول، قم: دارالفکر.
موسویان، سیدابوالفضل (1381)، مبانی مشروعیت حکومت، چاپ اول، تهران: انتشارات ذکر.
موسویان، سیدابوالفضل (1395)، مبانی دینی مردم ­سالاری، چاپ اول، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
نعمانی، محمدبن ابراهیم (1397 ق)، الغیبة، چاپ اول، تهران: نشر صدوق.
 
CAPTCHA Image